Bir aralar İbrahim Tatlıses’ten sıkça dinlediğimiz “Bir taş attım pencereye” adlı türküde, “Rakıyı da şaraba katalım mı vay vay” sözleri geçiyor. Rakıyla şarabın hiçbir yerde yan yana gelmesi, uyum sağlaması olası değildir, ancak şarkılarda birlikte olabilirler. Bu yazımızda şarabın müzikle olan ilişkisine değinelim istedik.

Şarap Tanrısı Dionysos, içilen her kadehe bir anlam vermiş: İlki sağlık, ikincisi aşk ve zevk, üçüncüsü uyku içinmiş. Dörtten sonrası içinse «İnsana kendini kaybettirir şiddete yönelmesine yol açar » demiş. Üçüncüde durup, işi tadında bırakmak gerekirmiş.

Belki de haklı, Dionysos. Tıp dünyası günde bir kadeh kırmızı şarabın kalp ve damar sağlığı için yararlarından bahsediyor. Âşıksanız eğer, sevgilinizin gözlerinin içine bakıp da kalbiniz titrerken içtiğiniz ikinci kadeh, sizi çoktan sarhoş eder. O kadehte bu âlemi terk etmişsinizdir artık. Eros’un topraklarında içiniz eriyip gitmiş, doğaya karışmış, çevrenizde size günlük hayatın varlığını hatırlatan tüm detaylar silinip kaybolmuştur.

Şarap büyülüdür. Başınızı döndürür, dilinizi çözer. Şarap aynı zamanda en eski iksirdir. Sıkıntılı bir gününüzde bir iki kadeh şarap ağırlaşmış yüreğinizi hafifletir  size hayatın, dertlerinizin gelip geçiciliğini, uçuculuğunu hatırlatır.

Şarap müziği de büyülemiş, başını döndürmüştür; arşivler, şarabın müziğe verdiği ilhamla dolup taşmıştır. Bu şarkıların içinden bir dönem kalbinize taht kurmuş olanları mutlaka vardır. Arkanızda bıraktığınız güzel günlere duyduğunuz özleme Henry Mancini’nin ‘Days of Wine and Roses’ı eşlik etmiştir belki. İlk öpüşmenizi hatırlarken Weavers’ın ‘Kisses Sweeter Than Wine’ı sırdaşınız olmuş olabilir. Bitmiş bir aşkın ardından, Bon Jovi’nin ‘Bitter Wine’ıyla bastırmış olabilirsiniz içinizdeki boşluğu…

Orijinali Nancy Sinatra ve Lee Hazlewood’a ait olan ‘Summer Wine’ı yeniden söyleyen Ville Valo’yu dinleyince, bir şişe Boğa Kanını yaz sıcağında bir dikişte içmiş gibi sarhoş ve hoş oluyorsunuz. Lütfen YouTube’da arayıp bulun ve dinleyin… Yok yok ben size yardım edeyim; https://www.youtube.com/watch?v=iqe5p0F_SxY

‘Hotel California’nın gizemine gizem katan dizelerinde, “Lütfen şarabımı getirin!/ Dedi ki: 1969’dan beri o içkiyi satmıyoruz” bölümünü yüksek sesle söyleyenlerden miydiniz? Hem ağına düşürülmekten korktuğunuz, hem de aklınızı başınızdan alıp sizi kendinizden geçirmesi dileğiyle yanıp tutuştuğunuz bir kadını düşlerken, Ricky Martin’in ‘Livin’ La Vida Loca’sını mı mırıldandınız? https://www.youtube.com/watch?v=p47fEXGabaY  “Asla su içmez, sana Fransız şampanyası ısmarlattırır.” Femme fatale sevgilinizi Queen’in ‘Killer Queen’ şarkısıyla mı yad ettiniz? Bu yıl sinema dünyasına damgasını vuracak “Bohemian Rhapsodi” ye de bir selam edelim. https://www.youtube.com/watch?v=2ZBtPf7FOoM

Yunanistan’da bir aşk şarkısı olan ‘Passas’ (Paşa), Makedonya’da Kalamatianos Sirto’su olarak aynı melodi fakat farklı sözlerle söyleniyor;

Ah bir hakim olaydım, of aman, yandım doldur şarabı,

Güzele takılaydım, hey dost hey, şarabım nerde?

Kızların en güzelini, of aman yandım, doldur şarabı

Gayri hiç bırakmasaydım, hey dost hey, şarabım nerde?

Bir türlü unutamadığınız sevgilinizi, kırmızı şarabın silgisiyle silmeyi denediniz, sonra olmadığını gördünüz ve bunu UB40’nin ‘Red, Red Wine’ şarkısıyla mı itiraf ettiniz? https://www.youtube.com/watch?v=zXt56MB-3vc

Aşk acısı gelip de çöreklendi mi, yüreğinizdeki yangını en çok körükleyen şarkılar ana dilinizde yazılmış olanlardır. Sezen Aksu’nun ‘İstanbul İstanbul Olalı’ şarkısında “Bi lodos lazım şimdi bana, bi kürek, bi kayık/ Zulada birkaç şişe Yakut yer gök kırmızı/ Söverim gelmişine geçmişine ayıpsa ayıp/ Düşer üstüme akşamdan kalma sabah yıldızı” deyişi gibi… https://www.youtube.com/watch?v=QjyWPkoBSjo

Gittikçe yaklaştığını bildiğiniz ancak yine de ertelemeye çalıştığınız sonun kederini yine onunla birlikte, “Bir masaldı aslında/ Ne yazık sonu yoktu/ Bir şarap sofrasında hazin/ Kibar bir vedayla son buldu” diyerek dağıtmaya çalışmak gibi…

Her şeye rağmen toparlanıp yeniden başlamak gerektiğinde moralimizi yükseltecek, yaşadığımız acıları kabullenip arkamızda bırakmamızı sağlayacak yardımı yine bir şarkı sözünden alabiliriz:Hayat şarap gibidir, keder de var neşe de.

..”

Dordogne, Fransa’nın güney batısında Bordeaux’ya yakın bir bölge. Sanki turist çekmek için yaratılmış. Paris ve Nice dışında Fransa’nın en çok yabancı çeken turizm bölgesi. Dordogne bölgesinin krallar devrinde “kara kılıç” diye bilinen çok kara üzümüne günümüzde “Malbec” adını vermişler. Bu isim bölge şarap dünyasının gezgin satıcısı konumundaki “Bay Malbec”e atfen verilmiş. Bir insanın bir üzüm türüne adını vermesine herhalde ancak Fransa ve Bordeaux gibi kendine özgü bir dünyada rastlanabilir.

Bay Malbec, Bordeaux’da yaşayan bir şarap tüccarı. Ancak üzümlerle yıllardır o kadar haşır neşir olmuş ki bir üzüm türüne Bay Melbec’in ismi verilmiş. Bay Malbec aslında  ‘Negociant’ yani şarap   komisiyoncusu. Mesleğini iyi bilen ve çevresi geniş zat nasıl bir sepaja adını vermiş, doğrusu muamma. Ama Mösyö Malbec, etiyle kemiği ile gerçek bir insan.

Malbec üzümlerine çok daha güzel bir isim daha yakıştırılmış tarih boyunca: Kralın bitkisi! Ne güzel bir ad değil mi? Bu, Malbec’in yüzlerce adından sadece biri. ‘Kara kılıç’  veya İngilizlerin ‘kara şarap’ demeleri, renginin çok koyu olmasıyla ilgili. Cot, Pressac ve yanlış bir adlandırma da olsa Auxerrois ise en çok kullanılan adlar.

900 yıl önce kralların tercihi bir şarapmış. İngiliz prensinin bu bölgenin prensesiyle evlenmesinde bu şarabın rolünün olduğu söylentiler arasında. Bay  Malbec ise  bu şarabın yayılmasında büyük rolü olan  Bordeaux’lu bir şarap tüccarı.

İşte Fransa’nın Dordogne denilen güney batı bölgesinde bu üzüm cinsi de en çok olarak onun adıyla biliniyor. Bordeaux’ya komşu bu bölgede Cahors, Bergerac, Montbazillac, Montravel ve Pecharman apelasyon almış şarap bölgeleri.

Cahors AOC şarapları içlerinde en az yüzde 70’i bu üzümden (Malbec) bulundurmak zorunda. Yanına Merlot ve Cabernet de ekliyorlar.

Fransızlar’ın en büyük derdi yeni dünya ülkeleriyle pazarlama konusunda yarış edememeleri. Çok iyi şarapları olduğuna inanan Fransızlar çok kötü pazarlamacı olduklarını da kabul ediyorlar. Belki de ürünlerinin iyi olduğunu bilmelerinin getirdiği bir rehavet durumu. Her ne ise, bölge şaraplarını tanıma amaçlı yaptığımız gezide durumun değişmeye başlamış olduğunu görüyoruz.

Önce kısaca bölgeyi tanıtalım:

Dordogne, Fransa’nın güney batısında Bordeaux’ya yakın bir bölge.

Sanki turist çekmek için yaratılmış. Paris ve Nice dışında Fransa’nın en çok yabancı çeken turizm bölgesi. Gökten şato yağmış gibi, bu nedenle ‘bin bir şatolar bölgesi’ de deniliyor. Kalelerle çevrili kasaba ve köyler yol boyunca sizi karşılıyor. Tarih öncesi dönem ve Orta Çağda hareketli günler geçirdiği biliniyor.

Dünyanın en eski mağarası olduğu kabul edilen, ilk insan resimleriyle bezeli Lascaux mağarası da burada. Üç Silahşörler filmlerinin çekildiği Orta Çağ kasabaları da. Sarla çok sevimli dar sokakları olan şirin bir şehir.

39 Euroya 2 Michelin yıldızlı menü

Sarla’yı gezdikten sonra kuzey doğuya doğru yönelin, rüya gibi bir şatoda 39 euroya 2 Michelin yıldızlı gastronomik bir mönu yiyin.

Coly adlı köyde Manoir Hautegent adlı şatoyu es geçmeyin. Şiddetle tavsiye olunur. Sahibi Türkiye’yi çok seven, çok misafirperver zarif bir kadın.

Oradan bölgenin başşehri Perigeux’ye gidin. Paris’teki Sacre Coeur’e benzeyen kilisesini gezin. Yolda Tourtoirac adlı sevimli köyün manastırını görün.

Sarla’da, Chateau Chevailers La Grezette’ın açtığı satış noktasından etiketinde Malbec yazan şaraplardan alın. Fransız şaraplarının etiketlerine şimdiye kadar görmeye alışık olmadığımız sepaj adını baş köşede görünce şaşırın.

Teruarın önemine ve önceliğine çok önem veren Fransız şarapçılığı bu yüzden ihracatta alan kaybetmeye başladığından beri uzmanlar soruna çözüm aramışlar ve pazarlamada rekabet edebilmek için yeni dünya ülkelerinin yaptığı gibi tüketicinin arzularına boyun eğmeye başlamışlar. Tüketici çok karmaşık etiketlerden hoşlanmıyor. Çünkü ne içtiğini anlamıyor. Gerek içtiği üzümün cinsi gerek hasat yılı, çoğu için ayrıntı. Bu nedenle artık Fransız şaraplarında da etiketlerde sepaj adlarını görüyoruz.

Aynı şekilde Alpler’deki kayak merkezi Chamonix’de Savoie şaraplarının üzerinde de görünür biçimde Mondeuse üzümünü insanın gözüne sokmaya çalışmışlar.

Artık tüketici farklı üzüm şarapları tatmak istiyor. Bunu da etikette görmek istiyor. Bizim şarapçılığımız da bu yönde gelişiyor. Globalizasyona direnmek mümkün değil.

Tekrar Cahors’a ve şaraplarına dönelim. Cahors, Galliler tarafından Lot Nehri üzerinde kurulmuş. 13’üncü yüzyılda krallar ve hatta papaya kredi açan bankerlerin yaşadığı şehir olarak tarihe geçmiş.

Papa 12. Jean burada doğmuş ve 1332’de burada üniversite kurmuş. Avignon’daki sarayında ise Cahors şarabı dışında şarap içilmezmiş.

Kapitülasyonlar nedeniyle iyi tanıdığımız I. François buradan getirttiği asmaları Fontainebleau’daki sarayının arazilerine diktirmiş. 7’inci yüzyıldan itibaren şarap üretilen bu bölgede 17’inci ve 18’inci yüzyıllarda üretilen şarabın yarısını Hollandalılar daha baştan satın alırlarmış.

Bordeaux’lular da buna bozulduklarından sevkiyat yeri olan Bordeaux’dan Cahors şaraplarının geçişi sırasında diğer şaraplara göre iki misli vergi alırlarmış. Ancak ekonomik sorunlar ve bağları saran hastalıklar, zamanının en sevilen bu şarabını asırlarca tarihin karanlığına gömmüş.

1868’deki floxera salgınından önce Fransız Prof. Michel Pouget  tarafından Arjantin’e  taşınan Malbec’in Fransa’da yeniden dirilişi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1947’de, Parnac adlı kooperatifin kurulmasıyla başlıyor. Ancak 1956’daki büyük don tüm bağları alıp götürüyor.

Kooperatif yeni bir atılımla Malbec’lerin daha dirençli suşlarını yeniden diktiriyor ve günümüze kadar gelmelerini sağlıyor.

1971’de Cahors şarapları AOC apelasyonunu alıp mutlu sona ulaşıyor. Arjantin Malbec’lerinden biraz daha gövdeli, yoğun tanenli  ve buruk bu Malbecler taşlı ve kalkerli topraklarda iyi sonuç veriyor.

Başlangıçta meyvemsi aromaların yoğun olduğu Fransız Malbec’leri şişede yıllanmaya bırakıldıklarında gövdeleri kadifemsi kıvam alıp derin aromalar kavuşuyor.

Beyazda Sauvignon Blanc’ın kullanıldığı Cahors da Malbec dışında diğer sepajlar Cabernet ve Merlot. Önde gelen üreticiler arasında Clos Triguedina, Chateau de Chambert, Chateau de Haute Serre, Clos La Coutale, Chateau La Grezette sayılabilir.

16-18 derecede içilmesi uygun bu şarapları mantarlı etlerle ve kaz ciğeri ile yemenizi tavsiye ederiz.

Bergerac’ın 15 kilometre güneyinde Montbazillac bölgesinde ise aynı teknikle, Sauterne’lerle yarışacak kalitede tatlı beyazlar üretiliyor ve Semillon gibi benzer üzümlerle yapılan bu beyazlar uzun yıllar yaşlanmaya uygun.

Birkaç şişe almayı ihmel etmeyin, çünkü başka yerde bulamazsınız. Fiyatları da gayet makul, 8  ile 50 euro arasında değişiyor.

Gelelim Arjantin Malbec’lerine.

Şilinin ucuz şarap, Arjantinin kaliteli şarap üretimi peşinde olduğu bilinen bir gerçek. 150 yıl önce Arjatin sadece sofralarda tüketilecek şarapları üretebilmenin derdindeydi. Bugün dünyanın en kaliteli Malbec şaraplarını üretiyor. Belki Fransız Malbec’lerinden de üstün. Dünyanın her bir yanına da ihraç ediyor. Arjantinde bugün 76 bin hetar Malbec ekili durumda. Fransada ise sadece 13 bin hektar Malbec bağı var.

17 Nisan Malbec günü idi. Önümüzdek yıl 17 naisanda  bir Arjantin Malbec i alın. Neyle yiyeceğim diye kafa yormayın büyük bir bifteği ızgara yapın ve Malbekcinizle birlikte afiyetle yiyin.

Sahaflarda bir japon ressam;

Sahaflarda gezinirken bir kitabı karşıma çıktı, basiretim bağlandı alamadım, belki de ebay de bulurum diye düşündüm. Oysa kitabın içindeki resimler beni derinden etkilemişti. Abstre resimler çok doğal, basit ve etkileyiciydiler. Basit güzeldiri vugular gibiydiler. Eve gelir gelmez araştırdım. Karşımda türkçe Google’ın tanımadığı, yüz yaşının üzerinde yaşlı bir bayan Japon ressam vardı. Bu melek yüzlü kadın bir yazıyı hakediyor diye düşündüm.

102 yaşındaki Japon ressam Toko Shinoda, geleneksel japon sanatından yola çıkıp modernisme yanaşan bir abstre resim sanatçısı.

Toko Shinoda 1913’te Mançurya’da doğdu. Ailesi de çok yaşlıydı, bir tütün şirketi işletiyordu. Toko Shinoda, “ Japonya dışında doğmuş insanların özgür ve sınırsız bir zihne sahip olduğunu” söylüyor. 

Babası Çini mürekkebini, hat sanatını ve Çin şiirini seviyordu. Babası 6 yaşından itibaren, o zaman kadınlara kapalı olan bir alanı olan hat sanatını öğrenmesini sağladı. 15 yaşında kendi kişisel stilini geliştirir. Çünkü geleneksel yöntemleri çok kısıtlayıcı bulmaktadır. Babası ise  Toko Shinoda’nın geleneksel yoldan saptığı için ona kızar..

Büyük amcası, İmparator Meiji’nin resmi mühür ustasıdır.  Dolayısıyla da hem hat hem de heykel ustasıdır. Toko aktör ve oyun yazarı Zeami’den de (1363-1443) çok esinlenmiştir.

Evliliği bir “engel” olarak görüp, bekar kalmayı tercih etmiştir.

Toko Shinoda’nın özel bir  karakteri vardır. Okuldan sıkılır ve kaligrafi derslerinin ağır disiplininden rahatsız olurdu. Dışardan dayatılan kurallara karşı gelir. Ama kendisi çok disiplinlidir. Kendi kendini kontrol eder ve yaşama çok bağlıdır. Küçük bir kadındır  ama kaplan gibi yırtıcı durur.

Toko Shinoda’nın sanatı

27 yaşında 1940’da  ilk kez  Tokyo’da bir galeride sergilendi. Fakat savaş çıktığındantaşrada yaşamaya başlar.

1954’te Brezilya’nın Sao Paulo şehrinde Japon Pavyonu için yaptığı geniş duvar resmi sayesinde Toko Shinoda uluslararası sanat eleştirmenleri tarafından fark edildi. Üst üste siparişler almaya başlar.

1956’da New York’ta iki yıl yaşadı. İkinci dünya savaşı sonrası Amerika Birleşik Devletleri zengin bir ülkeydi oysa Japonya yaralarını sarıyordu.  Soyut Dışavurumculuk, Rothko, Pollock vb. Ön plandaki ressamlarla tanışır ve cazı keşfeder. Toko Shinoda, günlük yaşam heyecanı hisseder ve büyük bir özgürlük yaşar. İşinde kendine güven kazanır.

Toko Shinoda New York’ta kalmaya niyetliydi çünkü New York ona sanatsal düzeyde çok şey kazandırdı. Ama Japonya’yı özledi, ailesini özledi, japon yemeklerini de özledi ve Japonyaya döndü.

Ayrıca Çin mürekkebi Japonya’nın ikliminde daha iyi sonuç veriyordu.New York’ta kuruduğu için banyoda  sıcak su musluğunu açıp çalışmaları sırasında  Japonya’nın nemli iklimini yaratmaya çalışıyordu. Nem rengi çok etkimektedir.

Toko Shinoda’ya göre sanatının anlamı

Toko Shinoda, “bir gün öleceğimi kesinlik biliyorum ama eserlerim  sonsuza kadar hayatta kalacak” der. Sanatçı olalım olmayalım herkes bir iz bırakmak ister, aslında bunlar yaşamımıza anlam katan şeylerdir diye düşünür.

Toko Shinoda, Çin mürekkebine çok bağlıdır. Çini mürekkebi sadece siyah değildir siyahın yoğunluğu çok değişkendir der. Bu nedenle mürekkep izleyicilere de özgürlük verir. Yüz yaşını geçen Toko Shinoda, Çin mürekkebine bir yaşam içinde hakim olmanın, bu konuda ustalaşmanın mümkün olmadığını söyler

Soyutlama onun için son derece önemlidir. Toko Shinoda, izleyicilere mesajını söz olmadan iletmek istediğini söyler. Toko Shinoda şöyle düşünür: “Bir sanatçıdan işini tanımlamasını istemek, bir çalılık içinde  bir balık aramak gibidir. Aslında, işlerimin hiçbir şey ifade etmediğini düşünüyorum. Aynı hiçbir şey ifade etmeyen bulutlar gibi ama biz yine de izlemeyi severiz. 

Toko, insanlara özünlerinde dokunmak ve sanatının dünya barışına katkıda bulunmasını istiyor. 

Toko Shinoda’nın sanatında hareketin güzelliği vardır, güzelliğin kendisi dışında bir anlamı yoktur. Toko Shinoda hiçbir şey demez, gösterir. 

Çin, Japonya, Kore gibi bu bölge ülkelerinde resimde boşluğun anlamı, müzikte sessiziğin anlamı gibidir. 

Büyük beyaz alanlar, boşlukların hiçbir şey olmadığı anlamına gelmez. Boşluklar kompozisyonda aktif bir rol alır. Japonca sözcük “Yohaku” bu kavramı çok güzel ifade eder.

Toko Shinoda, geleneksel malzemeleri çok iyi kullanır ve kağıt ve eski mürekkepleri çok sever. Atölyesi sanki bir hattat atölyesidir. Mühürlerde kullanılan  zincifre kırmızısı çok kullanır. İlerlemiş yaşına rağmen yaptığı işler genç bir adamın elinden çıkmış gibidir. Aslında, geleneksel kaligrafiye çok iyi hakim olmasına rağmen kaligrafide kalmayıp soyutlamaya doğru giderek  köklerini koruyarak modernite akımına geçmiştir.

Japon ressamı Toko Shinoda, çağdaş Japonya’nın en büyük ressamlarından biri olarak kabul edilmesine rağmen eserleri birkaç yüz dolarla bir kaç bin dolar gibi makul seviyeler arasında dolaşır.

Kaynak; http://naaba.fr/fr/toko-shinoda-peintre-japonais/