Aykırı sanat; Art Brut

Mehmet Ömür

Aykırı sanat olarak da bilinen Art Brut, 20. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan bir sanatsal harekettir. Bu hareket, sanatsal geleneklere bağlı kalmadan ve ham malzemeler kullanarak gerçekleştirilen işlerle karakterizedir.

Art Brut sanatı, hastanede yatan psikiyatri hastaları, mahkumlar, marjinalleştirilmiş insanlar, akıl hastalığı olan insanlar ve kendi kendini yetiştirmiş insanlar gibi toplumun marjinallerindeki insanlar tarafından üretilen sanat eserlerini toplamaya başlayan Fransız sanat koleksiyoncusu Jean Dubuffet tarafından popüler hale getirildi. Art Brut, belirli bir kendiliğindenlik ve tam yaratıcı özgürlük ile karakterize edilir ve sanatsal eğitimin veya baskın kültürün etkisi olmaksızın gerçekleştirilir.

Bugün Art Brut, yaşayan bir sanatsal hareket olmasa da, birçok çağdaş sanatçı için hala ilham kaynağı olmaktadır. Bu hareketin eserleri, dünya genelindeki galeri ve müzelerde sergilenmektedir. Ham malzemelerin kullanımı ve sanatsal geleneklerden bağımsızlığı sayesinde Art Brut eserleri, insan yaratıcılığının benzersiz ve otantik ifadeleri olarak kabul edilir.

Art Brut, sanatın evrensel doğasını vurgulayan bir harekettir. Bu hareket, sanatın herhangi bir kültürel veya sosyal sınıf tarafından icra edilebileceğini ve her insanın potansiyel olarak sanatsal bir ifadeye sahip olduğunu gösterir. Bu nedenle, Art Brut, sanatın sadece profesyonel sanatçılar tarafından icra edilebileceği bir etkinlik olarak algılanan birçok insanı da etkilemiştir.

Sonuç olarak, Art Brut hareketi, sanatsal geleneklere bağlı kalmadan ve ham malzemeler kullanarak gerçekleştirilen işlerle karakterize edilen bir sanatsal harekettir. Bu hareket, insan yaratıcılığının benzersiz ve otantik ifadelerinin önemini vurgular ve dünya genelinde birçok çağdaş sanatçı için ilham kaynağı olmaya devam eder.

Montpellier’de Art Brut müzesi 250 sanatçıyı bir araya getiriyor. Müzenin 800 m2’lik alanı boyunca psikiyatri hastalarının, ötekileştirilmişlerin, mahkumların ya da hayatın zorluklarında çok hırpalanmış insanların eserlerine rastlıyoruz. Eserlerinde toplama kamplarının cehennemini çağrıştıran Alman Rosemarie Koczy veya  İkinci Dünya Savaşı’nı durduracak güce sahip olduğuna inanan Fransız medyum Fleury-Joseph Crépin hatta gözaltında tutulmuş İsviçreli Aloïse Corbet gibi bir imparatora delicesine aşık olan başka bir sanatçı. Genellikle trajik olan, ancak ziyaretçilerini çok değişik renkte ve  çok sayıda eseri keşfetmeye davet eden ve her seferinde şaşırtıcı olan bir müze bu Montpellier’deki Art Brut müzesi.

Fırtınadan Önce

Mehmet Ömür

Bourse de Commerce’deki “Fırtınadan Önce” sergisinin küratörü Emma Lavigne, Pinault koleksiyonunun bir bölümünü, yirmi sanatçının iklim değişikliğini konu eden eserlerini  inceleyerek bir sergi oluşturmuş. Dünyayı bekleyen çevre faktörlerine bağlı hava kirliliği ve küresel ısınma sonrası büyük yıkıntıdan önce bizleri karanlıktan aydınlığa çıkmaya çağırmak için  8 Şubat – 11 Eylül 2023 tarihleri arasında 2 rue de Viarmes 75001 Paris adresinde gezilebilecek.

Sergi, Borsa’nın yaklaşık 20 metre yüksekliğindeki kubbesini saran devasa bir resmin altında gerçekleşiyor. Bu panorama, 1889 Dünya Fuarı’nda Fransız Üçüncü Cumhuriyet’inin idealize edilmiş ticaret vizyonunu yansıtmayı amaçlıyor, ancak bu dekor artık aynı beklentileri paylaşmıyor. Sanatçıların mesajları, tavanın iddialı görsellerinden uzaklaşarak doğanın tamiri ile hayal gücünün el ele gitmesini sağlamak yönünde.

Pinault koleksiyonundaki eserler, çoğunlukla küreselleşmenin getirdiği zorluklar ve doğanın tahribatı gibi konuları ele alıyor. Ana mekanda, meşe gövdeleri ve Nasturtium çiçekleri gibi doğal unsurlar kullanılmıştır. Sergideki yaklaşık 20 kadar eser temaya uygun olarak seçilmiş ve hayli etkileyici işler. Özellikle, Tacita Dean’in “Dış Politika” ve Diana Thater’ın “White is the Color” adlı eserleri, küresel ısınmanın yol açtığı yangınların yıkıcı etkilerini göstermektedir.

Bu sergide, farklı disiplinlerden ve dünyanın dört bir yanından gelen Pinault koleksiyonuna yeni katılan bazı sanatçılar ve eserleri ile bazı sanatçıların daha önce sergilenen eserlerini yeniden yorumladıkları eserleri yer almıştır.

Serginin küratörü, sergiyi “bir kasırganın gözü” olarak tanımlıyor. Sergi, müzenin farklı alanlarında ziyaretçileri şaşırtan ve etkileyen enstalasyonlarla dolu. Bazı eserler, mekanın mimarisine uyum sağlarken, bazıları ise mekanla çatışarak yeni bir gerçeklik yaratıyor. Ziyaretçileri doğanın güzelliğini ve kırılganlığını fark etmeye ve insanın doğaya karşı sorumluluğunu hatırlamaya davet ediyor. Serginin başlığı, hem mevsimsel hem de metaforik bir anlam taşıyor. Sergi bize Fırtınadan Önce’nin “bir uyarı, bir çağrı, bir umut” olduğunu söylüyor.

Sergide yer alan sanatçılardan bazıları şunlar:

Hicham Berrada: Fiziksel ve kimyasal süreçleri kullanarak doğal fenomenleri taklit eden video enstalasyonlarıyla tanınan Faslı sanatçı. Sergideki eseri Présage (2018), müzenin girişinde yer alıyor ve ziyaretçileri büyüleyici bir manzara ile karşılıyor.

Danh Vo: Kültürel kimlik, tarih ve miras gibi kavramlarla ilgilenen Vietnamlı asıllı Danimarkalı sanatçı. Sergideki eseri Untitled (2015), müzenin merkezindeki Rotonde’da yer alıyor ve devasa bir altın yapraklı heykel olarak dikkat çekiyor.

Tacita Dean: Zaman, bellek ve anlatı gibi temalarla uğraşan İngiliz sanatçı. Sergideki eseri Antigone (2018), müzenin ikinci katındaki Galeri 2’de sergileniyor ve ziyaretçilere iki perdede gösterilen 35 mm film olarak sunuluyor.

Dineo Seshee Bopape: Güney Afrikalı sanatçı; toprak, su ve bitkiler gibi doğal malzemelerle çalışarak duyusal ve sembolik enstalasyonlar yaratıyor. Sergideki eseri Sedibeng (2016), müzenin üçüncü katındaki Galeri 3’te yer alıyor ve ziyaretçileri suyun akışına katılmaya davet ediyor.

Sergide beni en çok etkileyen eser İnsan Maskesi adlı video oldu. Mükemmel surround ses ile zifiri karanlık bir odada tam ekran olarak görmek başka bir şeydi. İnternette geniş çapta yayılan bu video Tsunami sonrası gerçek bir olaydan esinlenmiştir. https://www.are.na/block/11981625

Nô tiyatrosundan gönderme yapan ve Pierre Huyghe tarafından yeniden tasarlanmış bir eserdir.  Beyaz maske takan genç kız kılığına girmiş bir maymun baş roldedir, olay ışık-gölge tarzı ve yan ışıkla ışıklandırılmış bir restoranda geçer. İnsan Maskesi adlı eser 19 dakikalık video enstalasyondur ve Japonya’da bir restoranda hizmet vermek üzere eğitilmiş maymunu göstermektedir, Burada sanatçı tarafından kendi tarzında işlenen filmde derin bir insanlık hissediliyor ve hayvan ile insan arasındaki uçurumu azaltıyor.

Pierre Huyghe, 1990’ların başından beri gerçeklik ve kurgu üretimi arasındaki sınırları araştıran bir sanatçı. Huyghe, performanslar, filmler, nesneler, fotoğraflar ve çizimler gibi farklı formlar üzerinde çalışıyor.

Bilim, bilimkurgu, edebiyat, felsefe, arkeoloji, sinema, müzik, mimarlık, işle boş zaman arasındaki ilişkiyi, çağdaş topluma özgü pek çok kültürel, popüler veya akademik temayı ele alıyor. Genellikle diğer sanatçılarla, müzisyenler, mimarlar veya bilim adamlarıyla işbirlikleri yapmaya özen göstermektedir.

Emanuele Coccia’nın “Dünyadaki en kötü şey pis hava. Bu sergide toplanan eserler de buna tanıklık etmek istiyor. Sonuçta; fırtınadan önce mi, sonra mı olduğumuzu gerçekten bilmiyoruz, çünkü tüm dünya bir fırtınaya dönüştü. Ve fırtına hayatın şarkısından başka bir şey değildir.” sözleri serginin adeta bir özeti gibi durmaktadır. Ve Pinault Koleksiyonu’dan oluşturulmuş bu “Fırtınadan Önce” sergisi, çağdaş sanatın sınırlarını zorlayan, ziyaretçileri düşündüren ve yeni sezonda kaçırılmaması gereken bir sergidir bence.

Paris’te bir Amerikalı

“Aslında fotoğraflarımda hümanizma olduğunu söylemek, şimdiye kadar aldığım en büyük iltifat. » Elliott Erwitt

Mehmet Ömür

Belki bu şehirde doğduğundan o Paris’i, Paris’te Elliott Erwitt i çok sever. Sık sık onun retrospektif sergilerini açar. Hümanist bir Magnum  fotoğrafçısı, Amerikalı Doisneau olarak da anılan Elliott Erwitt 2010 da MEP Avrupa Fotoğraf Evinde sonra da 2012 de L’elephant Paname’da Personal Best/Personal Choise adlı kitabının lansmanı için sergiler açmıştı. Bu kez ise bugüne kadar yapılmış en büyük sergisini Musee Maillol da açtı. Sergi 23 Mart 20923 den 15 Ağustos 2023 e kadar devam edecek. Ancak New York ta yaşayan Erwitt yaşı nedeniyle bu uzun yolculuğu göze alamadı.

İzis, Doisneau, Ronis, Riboud, HCB (Henri Cartier Bresson), hümanist akımın öncüsü isimler… Sokaklarda dolaşırken, ellerinde genellikle bir Leica, dünyaya insancıl bir bakışla bakıp, hassas kağıt üzerine kayıt geçen ustalar. Çoğu İkinci Dünya Savaşı sonrası Paris sokaklarını, banliyölerini fotoğraflayan Fransızlar … ‘Instant decisif’ yani ‘karar anı’ denilen kavramı ortaya atanlar…
Bu Fransızların bazılarından yazılarımızda söz ettik. Bu kez Paris’te sergisini yakaladığımız, bu akımın Amerikalı bir temsilcisi Elliott Erwitt.

Elliott Erwitt dünyaya siyah beyaz ve gri tonlarından bakan, ama bakmakla kalmayıp ikon fotoğraflarını da fotoğraf tarihine bırakan önemli bir fotoğrafçı.
Paris’te Rus anne babadan doğup çok küçük yaşta Amerika’ya göçen Erwitt önce karanlık odada çalışır. Daha sonra Los Angeles ve New York’ta fotoğraf ve sinema eğitimi alır. 1948’den itibaren dönemin en önemli fotoğrafçılarıyla yan yana durur. Fotoğraf akımı yaratan Edward Steichen, Robert Capa ve Roy Striker, Erwitt’in ilk fotoğraflarına hayran kalır ve onu kanatları altına alırlar. Fotoğraf tarihinde önemli yer tutan ve ünlü fotoğrafçıların içinde bulunduğu ‘Farm Security Administration’ organizasyonunda çalışır. 1949’da Fransa ve İtalya’yı turlar. Ardından 1951’de askerlik görevi için yeniden Almanya ve Fransa’ya gider. Askerde fotoğrafçı olarak görev yapar. En güvendiği makinesi orta format Rolleiflex’dir. Kariyeri uzun ve çok verimli olur. Capa ile Magnum ajansına girer. Yıl 1953’tür. 1968’e kadar üç dönem Magnumun yöneticiliğini üstlenir. Bu yıllar Magnum’un Magnum olduğu yıllarıdır. Yaşamı boyunca belgesel, foto röportaj ve reklam alanlarında dolaşır durur ve 20 kitaba imza atar. 84 yaşına geldiğinde hala aktiftir, fotoğrafa hizmet etmektedir. Fotoğrafları dünyayı dolaşır durur. Che Guevera’yı, J.F Kennedy’yi, Jackie Kennedy’yi, Cassius Clay’in ünlü boks maçlarını çeker. İkon fotoğrafları arasında Marilyn Monroe’ninkileri de unutmamak gerekir. Köpek fotoğrafları ise onun imzası sayılabilir.

HÜZÜN VE MUTLULUK

Ewitt’e göre hüzün ve mutluluk birbirine benzer. Belki de bu nedenle Erwitt’in fotoğrafları bu kadar şaşırtıyor insanı. Bu kadar naif bir fotoğrafla bu kadar düşündürücü ve derin anlamlar taşıyan bir fotoğrafı yan yana görmek heyecan yaratıyor. Birçok fotoğraf insanın yüzünde gülümseme bırakıyor. Erwitt yaşamla dalga mı geçiyor?
Çoğu fotoğrafı şiirsel, insanı derin rüyalara daldırıyor ve hiç tartışmasız bu fotoğraf dehası ve görsel yaratıcı insana şapka çıkartıyoruz.
Elliott Erwitt’in teNeues yayınlarından çıkan ‘Personal Best’ adlı eserinde fotoğraflarından çok çeşitli ve güzel örnekler var.

DERİN İÇERİK

İnsan ustanın fotoğraflarına bakmaya doyamıyor. Erwitt’in her yıl sergisi açılsa insan sıkılmadan gidip tekrar tekrar hayranlıkla seyredebilir, diye düşünmeden edemiyorum.
“İyi fotoğraf nedir? Güzel fotoğraf nedir?” soruları da aklım sokan kişidir Erwitt. O konuya bir kaç eğildik geçmişte. Şimdi burada Erwitt’in sanatına baktığımızda zarif, ironik, melankolik zaman zaman da komik yaklaşımlarını fark ediyoruz. Mizah ve duyguyu harmanlayarak, sadece kendisine ait bir bakışla günlük hayatın anlarını ölümsüzleştiren bir tarzı var. Daha da öteye gidiyoruz. Değişik sanat alanlarında olduğu gibi, Picasso’nun resimlerine, Giacometti’nin heykellerine nasıl bakıyorsak Erwitt’in fotoğraflarına da öyle bakıyoruz. Her fotoğrafında yakalanmış derin bir içerik var, derin bir “Şey” var. Özellikle renkli çekimlerinde, Charles de Gaulle, Ernesto “Che” Guevara, Alfred Hitchcock, Nikita Kruşçev ve daha bir çok önemli şahsiyet değişik atmosferlerde bize görünüyor..
1970’li yıllarda sinema dünyasına geçen Erwitt birçok belgesel filme de imza atmıştır. Sergide karşıt cinsiyetler, çocuklar, köpekler, şehirler  ve plaj adlı bölümler var. Tüm sergide 3 katta 215 siyah beyaz ve renkli fotoğraf sergileniyor.  Sergi, işlenen konuların çeşitliliğini ve işin derin bütünlüğünü yansıtıyor.

Musée Maillol, 59-61 rue de Grenelle  75007, Paris

Görmek bilmek midir?

Mehmet Ömür

Kısa bir süre önce yapay zeka ile üretilen fotoğraflarla ilgili yazımda yine bu konuyu irdelemiştim. Bugün de bu konuya farklı bir açıdan bakmak için klavyenin başına geçtim. Fotoğraf yalan söyler mi? Evet, fotoğraf icad edildiği günden beri yalan söylüyor, manipüle ediyor ve propaganda aracı olarak kullanılıyor. Uzun bir kuyrukla girilen bir kapının çıkış tarafında koltuğunun altında ekmekle duran bir adamın fotoğrafın altında  ‘Almanya’da fırınların önünde kuyruk oluştuğu’ yazılabilir. Oysa fotoğrafın üst kısmını da görseydiniz bunun bir tiyatro kuyruğu olduğunu anlayabilecektiniz. Fotoğrafın üst kısmı, alt kısmı, sağ ve sol kısımlarını görmezseniz bu fotoğrafın çekilmeden bir saniye öncesine ve bir saniye sonrasında neler olduğunu bilmeden değerlendirmek zordur. Bilgi gerektirir.

Maalesef sağımıza solumuza bakarak dünyanın nasıl bir yer olduğunu, dünyada neler olup bittiğini bilemiyoruz. Bunun için biraz çalışmak ve araştırmak gerekiyor. Bir etnolog ile bir turist dünyayı aynı şekilde gezmezler, bir haber fotoğrafçısı da Eyfel kulesi ile ilgili bir haber yaparken selfi yapan bir turistin çektiği fotoğrafı çekmez.

O zaman neye güveneceğiz? fake news denilen yalan haberler gırla gidiyor, optik yanılsamalar ve fotoşoplanmış fotoğraflar da öyle. Storytelling yani hikaye yazma dünyasında da fotoğraflar algı imparatorlukları oluşturmaya yarıyor.

Saint Thomas sadece gördüğüne inanırdı. Platon magara alegorisinde gördüğümüz gölgelerin gerçekler olmadıklarına karşı bizi uyardı. Descartes ise ünlü ‘Yöntem Üzerine Konuşma’ adlı eserinde sürekli gerçeklere şüpheyle bakıp ‘Düşünüyorum öyleyse varım’ savına vardı.

‘Size yalan mı söylüyorum gözlerimle gördüm’ diyen bir kimseye ne kadar güvenebiliriz? Adgar Allan Poe ise ‘Çocukluğumdan beri diğer insanlar gibi olamadım. Benim gördüklerim başkalarının gördükleri gibi değildi’demiştir.

Kelimelerin ağırlığı varsa görüntülerin şok edici etkisi vardır.

Buraya da iki fotoğrafla girmek istiyorum birincisi hepimizin çok iyi tanıdığı Aylan Kurdi fotoğrafı.

Bodrum’da sahile vurmuş çocuk cesedi fotoğrafı. Bu fotoğraf yaşanan insanlık dramının en üst seviyede tartışılmasına yola açmış ardından da basında ölü fotoğraflarının sömürü olduğu, düzmece fotoğraf olduğu, fotoğrafçının babası göçmenleri yolcu ettiği gibi karalayıcı haberler çıkmıştı.

Bir başkası da sahte haberler üzerine yapılan  sahte bir fotoğraf kitabı. Sadece şehir adı doğru gerisi sahte ve kurmaca. Bunu yapan da Norveçli bol ödüllü Magnum  fotoğrafçısı Jonas Bendiksen. Bu kitaptan önce dört kitap yayınlamış. Perpignan Fotoğraf festivalinde sergilenen fotoğrafların bulunduğu kitabın adı ‘The Book of Veles’. Veles adlı bir şehir olduğu doğru, fotoğrafçı buraya gidip boş yerlerin fotoğraflarını çekiyor. Geri kalan hikayeyi ve fotoğrafları yapay zeka ile oluşturup kitabını çıkartıyor Amacının fake news konusuna dikkat çekmek olduğunu açıklıyor.. Kitap 2016 yılında Donald Trump’ın seçilmesini destekleyen sahte haberlerin üretimine büyük ölçüde destek veren Makedonya’daki Veles şehri hakkında bir kitap.

Görmek bilmek midir?

Gördüğümüz her şey bize doğrudan gerçeği söyleseydi bu çok kolay olurdu. Maalesef öyle değil. Çin’deki Tiananmen meydanında tankların önünde duran öğrenci fotoğrafı burada bir katliam yaşandığı mesajını vermektedir, oysa gerçek bunun öyle olmadığını söylüyor.

İşte çok iyi bilinen başka bir fotoğraf; aşağıdaki fotoğrafa yapılan yorum şöyle;

Sudan’da sürünerek Birleşmiş Milletler yardım kampına gitmeye çalışan çocuğun arkasında akbaba ölmesini bekliyor. Ölecek elbet açlıktan bizler burda yemek beğenmez çöpe dökerken.

Bu görüntüyü çeken gazeteci 2 ay sonra bunalıma girerek intihar ediyor.

Oysa gerçek öyle değil. Fotoğrafı çektikten sonra fotoğrafçı akbabayı kovalıyor ve çocuk da kadrajın hemen sağında kuyrukta bekleyen anne babasının yanına alınıyor. Fotoğrafçının intiharı ise çok nedenli; psikoz, uyuşturucu bağımlısı vs.

Görnek bilmektir konusunda üç görüş vardır diyebiliriz.

Birincisi; ‘Evet görmek bilmektir’. Bu bazı fotoğraflar ve bazı kişiler için doğru olabilir ama herkese genelleştirilemez. Bazı fotoğraflar yanlış bilgilendirebilir. Bazı kişler de yanlış algılayabilir ve yanlış değerlendirebilir.

İkincisi; Hayır, ‘görmek bilmek değildir’. Buna ancak saf insanlar inanır.

Üçüncüsü de gördüğünün içine girip anlamaya çalışmak, bilgilenerek bakmak. Sanıyorum ancak bu şekilde ‘görmek bilmektir’ anlamına gelebilir. Tabii ki bakıp görürken tüm sübjektif yargılardan uzaklaşmaya da çalışmak gerekmektedir.

Gerçek kavramı, bilinçten bağımsız, somut ve nesnel olarak var olan bir olgudur. Gerçek, varlığını ve özelliklerini insanların düşüncelerinden veya algılarından bağımsız olarak sürdürür. Bir şey gerçek olduğunda, onun varlığı herhangi bir insan veya hayvan düşüncesinden veya algısından bağımsız olarak var olur. Örneğin, bir dağ gerçektir ve varlığı, insanların varlığından veya düşüncelerinden bağımsız olarak sürdürür.

Hakikat kavramı ise gerçeğin bilinçteki yansısı olarak tanımlanabilir. İnsanlar gerçekliği algılama biçimleri ile hakikati oluştururlar. Örneğin, bir şeyin gerçek olduğunu algılamakla, o şeyin hakikatine ulaşırız. Hakikat, gerçeklik hakkındaki farkındalığımızı ifade eder. Bu nedenle, gerçeklik ve hakikat arasında bir ayrım yapılabilir. Gerçeklik, var olan şeyin somutluğunu ifade ederken, hakikat, gerçeklik hakkındaki bilincimizi ifade eder.

Farklı insanlar farklı hakikatler oluşturabilirler, çünkü her insanın algılama biçimi farklıdır ve her insanın farklı bir bakış açısı vardır. Ancak, gerçek, herhangi bir insan algısından bağımsız olarak varlığını sürdürür.

Sonuç olarak, gerçek kavramı, bilinçten bağımsız, somut ve nesnel olarak var olan bir olgudur. Hakikat kavramı ise gerçeğin bilinçteki yansımsı olarak tanımlanabilir.

Marclay, Barclay plaklarını kırar mı?

Mehmet Ömür

Evet! Geçtiğimiz ay Paris, Pompidou Çağdaş Sanat Merkezinde vinil 33’lükleri kırarken çekilmiş videolarını gördük. Hatta bunu grup halinde yapmışlar ona da şahit olduk.
Sesin Potansiyelini Keşfeden Multimedya Sanatçısı,  California 1955 doğumlu Christian Marclay, çağdaş sanat dünyasının en özgün ve yenilikçi isimlerinden biri olarak kabul ediliyor. Çalışmalarının kaynağı ses ve bu alanda yaptığı işlerle müzik, görsel sanatlar ve teknolojiyi birleştirerek özgün eserler yaratıyor.

John Cage ve Andy Warhol’un, aynı zamanda çizgi roman ve punk estetiğinin de mirasçısı gibi görülen, Amerikalı-İsviçreli sanatçı Christian Marclay’in eserleri, kolaj ve montaj işleri olarak kabul görüyor. 2007’den bu yana ilk kez, Pompidou sanat merkezi eserlerini bir multimedya sanatçısının mantığı ile, sapmaları ve metamorfozları karıştıran bir sergi olarak sundu.

Marclay bir çağdaş sanatçı olarak sesin potansiyelini keşfetmiş ve estetiğinin gücünü de yanına alarak özgün eserler yaratmış. Vinil plaklar ve pikaplarla müziğin ses potansiyelini, işitsel ve görsel unsurları bir araya getirerek kendisine ait bir sözlük yaratmış.

Marclay için için bir şey yapmak her zaman onu yeniden yapmaktır. Sergide ‘zaten yapılmış’ olanı yeniden yorumlayan hatta metamorfoza tabi tutan onlarca yıllık çalışmaları var. Video enstalasyonlarının çoğunda nesneler, birleştirmeler, fotoğraflar, plak kılıfları, baskılar ve resimler sanki bir süreksizliğine tanıklık ediyor. İlk kez gösterilen yeni bir video olan Doors (2022) adlı eserinde açılıp geçilen eşikler ve kapılar bir sonsuzluğa doğru sürekli bizi tekrar tekrar götürüyor.
John Cage’den punk rock’a, pop art’tan mangaya kadar geniş bir kaynak yelpazesinden yararlanan Marclay, gündelik hayatın yeniden düzenlendiği, ilginç biçimde gösteren işler yaratmış. Bu yaratıcılığı sayesinde, sanat dünyasında özgün ve farklı bir yer ediniyor.

“Müzik bir anlamda maddedir’ Kayıt teknolojisi müziği bir nesneye dönüştürdü ve çalışmalarımın çoğu en az müzik kadar o müzik nesnesiyle ilgili diyor Marclay. Müziği oluşturan geçici ve elle tutulamayan titreşimler somut nesneler haline geldi- plaklar, teypler, ve cdler vs. Bu dönüşüm Marclay’e çok ilginç geliyor. Plak geçici sesleri korumanın bir yoludur. Üst üste yığılmış plakların sarmalları sonsuza kadar tekrarlanabilir. Vinilden yapılmış ve adına plak denilen bu nesne, kırılabilir, hasar görebilir ve bozulabilir.
Marclay sanat yaşamında bu bozulma kırılma potansiyeli kıymetsiz ürünlerle çalışıp hep bu sanat nesnelerinin maddi gerçekliği ile potansiyel önemsizliği arasındaki çelişkiyle uğraştı.Önemsizlik mükemmel bir durumdur, geçici olanın doğal sonucudur diye düşündü. Müzikte önemsizliğin bu yönünü çok özgürleştiri buldu. Görünmez olan sanat yapmak istedi. John Cage’in sessizliğin müziğine hayran oldu.
Marcley, çeşitli filmlerden aldığı klipleri kolaj teknikleriyle birleştirerek telfon adlı bir video enstalasyon yarattı. Bir akordeonun körüğünü metrelerce uzattı. Plak kılıflarından kolajlar yaptı. Kasetli teyp bantlarının manyetik bantlarını çıkarıp onlardan örgü yastıklar üretti, veya siyanotip denilen fotoğraf teknikğiyle ölümsüzleştirdi.

Marclay’ın işleri arasında en ünlüsü “The Clock”, 24 saat boyunca süren bir video kolajıdır. Film ve televizyon dünyasından kesitlerle, eski video kayıtları ve ses kayıtlarını da kullanarak bir kolaj yaratır. Seyrettiğimiz ana denk gelen ve zamanı gösteren görsellerle bizi kayıtsız kalamayacağımız bir işiyle baş başa bırakır Bu çalışma, zaman algısını sorgularken, zamana yönelik bir tutkunun da ifadesidir.
Marclay’ın işleri sadece ses ve müzik dünyası ile ilgili değil, aynı zamanda çağdaş sanatın gücünü de gösteriyor. İnsanların duyusal algılarını ve duygusal tepkilerini tetikleyerek, zihinlerinde kalıcı izler bırakıyor.
Christian Marclay, çağdaş sanat dünyasının özgün ve yenilikçi isimlerinden biri olarak biliniyor. İşitsel ve görsel unsurların bir araya getirerek yarattığı eserleri, müzik ve teknoloji dünyasında büyük bir öneme sahip. Sanatın gücünü ve kudretini ortaya koyan işleri, sanatseverlerin ve müzikseverlerin dışında moda ve reklam dünyasının da ilgisini çekiyor.

Marclay’deki bu sahiplenme fikri Marcel Duchaps’daki ‘ready-made’ i çağrıştırıyor.Sanatçı sanki Pop Art’ı yeniden sahipleniyor
Marclay’i plakları kırıp yere atmasına rağmen çok sevdik.