2024 yılı Paris Photo da elime tutuşturulmuş ve üzerinde sadece bazı fotoğrafa dair kelimeler bulunan büyük afişin ne olduğunu anlamak istedim. Yukarıdan aşağı yazılı isimler şöyle idi.;

Tarih boyunca insan, gördüğünü olduğu gibi kaydetmenin peşine düşmüştür. Fotoğrafın icadı bu arayışın bir durağı olmuş, ancak ışığı dondurmak yetmemiştir; asıl mesele onu renkleriyle birlikte yakalayabilmek olmuştur. İşte bu yolculuk, ışığın renkli hafızasını keşfetme çabasıyla şekillenmiş, bir dizi deney, keşif ve hayal kırıklığını iç içe geçirmiştir.

Héliochromie, photochromie, autochrome… Hepsi aynı tutkuyu yansıtan kelimeler: Doğanın renklerini aynen yansıtabilme arzusu. 19. yüzyılın ortalarında Abel Niépce de Saint-Victor’un héliochromie adını verdiği yöntemle başlayan süreç (buarad devreye gireyim bu Abel, Nicephore Niepce’in yeğeni olur), James Clerk Maxwell’in sentez trikrom (synthèse trichrome) deneyiyle bilimsel bir çerçeveye oturmuştur. Louis Ducos du Hauron gibi öncüler, ışığın bileşenlerini ayrıştırarak görüntüyü tekrar birleştirme fikrini geliştirmiş, sonunda Frères Lumière’in 1903’te patentini aldığı Autochrome plakalarıyla ilk başarılı ticari renkli fotoğraf sürecine ulaşılmıştır.

Bu terimler, yalnızca teknik bir gelişimi değil, aynı zamanda ışığın doğasıyla yürütülen estetik ve felsefi bir diyaloğu da temsil eder. Rétine minérale (mineral retina) kavramı, ışığın doğrudan maddeye kazınmasını ima ederken, substance caméléontique (bukalemunvari madde), görüntülerin renk değiştiren hassasiyetiyle oynayan kimyasal süreçleri gönderme yapar. Photochromie (foto-kromi) ve polychromie photographique (polikrom fotoğraf), birer kavramsal çerçeve olarak ışığın, maddede bıraktığı izlerin çok renkli olduğunu anlatır.

Görme algımızın temelindeki trikromi (üç renk algısı), bu süreçlerde kilit bir rol oynar. Réseau trichrome (trikrom ağ), vision photochromée (foto-kromatik görüş) gibi kavramlar, insan gözünün renkleri algılama biçimini fotoğraf pratiğiyle ilişkilendirir. Photographie interférentielle (girişim fotoğrafçılığı), Gabriel Lippmann’ın ışık dalgalarıyla yaptığı deneylere kadar gider; bu deneyler, renkleri saf haliyle kaydetmiştir.

Ama belki de en büyüleyici olan, bu terimlerin içinde saklı olan şiirselliktir. Vitraux héliochromiques (hélio-krom vitraylar), ışığın renkler aracılığıyla kutsallık kazanmasına dair bir metafor gibidir. Aquarelles lumineuses (ışıklı suluboyalar), pigmentler yerine ışığın fırça darbeleriyle resim yapma fikrini çağrıştırır. Projections polychromes (polikrom projeksiyonlar), renklerin yalnızca bir yüzeye sabitlenmek yerine yayılabileceğini, hareket edebileceğini, izleyiciyle birlikte dönüşebileceğini ima eder.

Bütün bu kelimeler, renkli fotoğrafın doğuşuna dair birer sessiz tanık gibidir. Photocopie de la lumière (ışığın fotokopisi) fikri, belki de en büyük hayali anlatır: Işığı sadece kaydetmek değil, onun tüm renklerini olduğu gibi, tüm zenginliğiyle koruyabilmek önemlidir. İşte bu yüzden, bu yolculuk yalnızca teknik bir ilerleme değil, aynı zamanda doğayı polikrom bir aynada yansıtma tutkusunun da hikâyesidir. İşte böylece elime sıkıştırılan kağıttaki tüm kalimelerin resmi geçidini yaptırmış oldum. Teşekkürler yapay zeka.

28 Ocak 2025 tarihinde Moldova’nın Paris’teki  Büyükelçisi Corina Calugaru yabancı gazetecileri ağırlayıp basın toplantısı yaptı.

Konuşulan konular arasında enerji krizi, iç ve dış siyasi dinamikler ve şarap vardı. Moldova 16-20 Haziran tarihlerinde yapılacak Uluslararası Bağ ve Şarap birliğinin 46.cı kongresine ev sahipliği yapacak. Darısı Türkiye’nin başına diyoruz. Kişi başına dünyada en yüksek bağ yüzölçümüne sahip olma özelliği taşıyan Moldova’nın şarapla olan ilişkisini başka bir yazıda paylaşacağız. Bu yazımız ise daha güncel bir konu olan Ukranya-Rusya savaşının Moldova’ya sıçrama tehlikesi üzerine.

Moldova, özellikle Ukrayna’daki savaş ve Rusya ile devam eden gerginlikler nedeniyle endişeler taşıyan bir ülke. Bu korkular, toplumun farklı kesimlerine ve siyasi dinamiklere bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. Moldova, Ukrayna ve Romanya arasında yer alan 2.5 milyonluk küçük bir ülke olup, tarihsel olarak Sovyetler Birliği’nin etkisinde kalmış. Anayasasına göre tarafsız bir ülke olsa da, geçmişi ve Rusya’ya olan coğrafi yakınlığı nedeniyle hassas bir konumda bulunuyor.

Moldova içindeki Transdinyester (Transnistria) bölgesinde yıllardır Rusya’nın teşvik ettiği ayrılıkçı bir yapılanma söz konusu. Burada konuşlanmış Rus askerleri, Moldova için ciddi bir tehdit unsuru olarak görülüyor.

Moldova neden savaştan korkuyor?

Moldova, Ukrayna ile sınır komşusu olduğu için savaşın etkilerini yakından hissediyor. Ukrayna’nın güneyinde, Moldova sınırına yakın bölgelerde gerçekleşen bombardımanlar, ülke halkında korku ve tedirginlik yaratıyor.

Moldova’nın askeri kapasitesi son derece sınırlı. bin civarında olduğu sanılan küçük, az donanımlı ve hazırlıksız bir orduya sahip olması, halkın güvenlik konusunda endişelerini artırıyor. Rusya’nın bir savaş söz konusu olduğunda 15-20 dakika içinde tüm ülkeyi teslim alabileceği görüşü yaygın.

Moldova, Rusya’nın Transdinyester’i Ukrayna savaşında olduğu gibi bir askeri operasyon için kullanabileceğinden endişe ediyor. Rusya’nın geçmişte ayrılıkçı bölgeleri nasıl desteklediği düşünüldüğünde, bu olasılık Moldovalılar için büyük bir korku kaynağı olması anlaşılabilir bir durum.

Moldova İçindeki Fikir Ayrılıkları

Moldova toplumu, Rusya ve Avrupa Birliği arasında bölünmüş durumda. Mevcut hükümet Avrupa yanlısı olsa da, halkın bir kısmı Rusya ile güçlü ilişkilerin sürdürülmesini savunuyor. Bu durum, hem siyasi hem de toplumsal gerilimleri artırıyor.

Moldova, Ukrayna savaşının ekonomik etkilerini de ciddi şekilde hissediyor. Enerji fiyatlarındaki artış ve gıda krizi gibi sorunlar, halkın geleceğe yönelik kaygılarını daha da derinleştiriyor. Moldovada ciddi bir enerji sorunu var. Ukranyadaki savaş nedeniyle oradan gelen gaz kesilmiş durumda. Aynı şekilde elektriğe de ulaşım iyice zorlaşmış.

Avrupa Birliği ve ABD, Moldova’ya ekonomik ve siyasi destek sağlayarak ülkenin Rusya karşısında daha dayanıklı olmasını sağlamaya çalışıyor.

Moldova, Haziran 2022’de Avrupa Birliği aday ülkesi statüsü kazandı. Bu, Moldova’nın Batı’ya daha fazla yakınlaşmasının bir işareti olsa da, diğer taraftan Rusya’nın hoşnutsuzluğunu artıran bir gelişme oldu.

Moldovalılar Gerçekten Korkuyor mu?

Moldova’da sanki endişe ve umut bir aradaymış hissine kapıldık.  Moldova halkı genel olarak Rusya’nın saldırgan bir politika izlemesinden çekiniyor. Ancak Ukrayna’daki savaşın Rusya’yı yıpratmış olması, Moldova’ya yönelik bir saldırı ihtimalini şimdilik azaltıyor.

Büyükelçinin söyledikleri arasında Moldova’da savaş korkusu yaygın olsa da, insanların krizlere karşı hazırlık yaptığı  ve Ukraynalı mültecilere yardım ederek dayanışma gösterdiği konuları dikkatimizi çekti.

Bazıları fotoğraf çeker, bazıları ise fotoğraf üzerine düşünür.

Ben ikisiyle de ilgiliyim. Hem fotoğraf çekerim, hem  de fotoğraf konusunda düşünmeyi kendime görev edinirim. Roland Barthes ve Susan Sontag. Walter Benjamin ve diğerleri olmadan fotoğraf eksik kalmaz mı?

Fotoğrafçılığı kendimi tanıma aracı olarak kullanmaya iten koşulları düşündüğümde, kendimi, içinde bulunduğum değişim anını ve fotoğrafın bana kim olduğumu bulma, kimliğimi şekillendirme ve kendimi bugünkü halime dönüştürme fırsatı sunduğunu fark ediyorum.

Hiç kendinizi tanımak için derinlemesine bir yolculuğa çıkmayı düşünüz mü? Kendinizi, gerçek anlamda, bir aynaya bakar gibi ama daha derin, ruhunuzun çizgilerini görmek ister gibi incelemeyi denediniz mi? İçinizdeki şekillere, çizgilere ve renklere ne kadar hakimsiniz? Haydi, bu soruların peşinden gidelim.

Genellikle, hayatın bize sunduğu rahat düzen bozulmadıkça, kendimizle ilgili temel sorulara yanıt aramayız. Bizi neyin mutlu ettiği, neyin ruhumuzu aydınlattığı ya da neyin kalbimizi daralttığı gibi sorular, ancak düzenimizdeki bir çatlağın görünmesiyle akıl kapımızdan içeri sızıverir.

Eğitim sistemleri, medya ve hatta gündelik sohbetler bile, çoğu kez, insanın kendi özünü sorgulamasının uzağından geçer. Dış dünyaya dair her şey önemlidir; öğretilen de, tartışan da hep bu eksendedir. Ancak insanın iç dünyasına dair derin bir anlam arayışına rehberlik edecek ne bir medya, ne de yeterince bilimsel ve pedagoji destekli bir kaynak  vardır.

Oysa kendini bilmek, insanın içsel yolculuğunun ve gelişim arayışının önkoşuludur. Kendinizi tanımadıktan sonra, hayattan ne beklediğinizi ya da hangi sebeplerle belli şeyleri yaptığınızı anlamanız mümkün müdür? Hayatımızın kültürü, hayalleminiz ve çabalarımız hangi temeller üzerine inşa edilmiştir? Bu sorulara vereceğimiz yanıtlar, dışardan gelen bilgilerle değil, derin, sakin ve katmanlı bir düşünme süreciyle anlaşılır.

Bu noktada, fotoğrafçılık öz-bilgi yolculuğumuzda çok etkili bir aracı olabilir. Fotoğraflar, hem kendimizi hem de hayatımızdaki yeri anlamamızı sağlayan çıplak gerçekler sunar. Bedensel dış görünümünüzün ötesinde, bir aile tablosundaki rolümüze ya da eserlerimizin altında yatan hikâyeye bakarak, kim olduğumuza dair bir ipucu yakalayabiliriz. Fotoğrafçılığın bu  oyunu, yanıtlarımızı nazikçe ve sıcacık bir şekilde ortaya koymamızı sağlar.

Bu fikir,tarihin eski sayfalarında da yankı bulmuştur. Atina Akropolis’teki Delfi Tapınağı’nın ünlü “Kendini Bil” (Gnothi Seauton) öğüdü, eski Yunan felsefesinde önemli bir yer tutar ve genellikle Yedi Bilge’den biri olan Thales, Sokrates,  Pittakos hatta Delfi kâhinleriyle ilişkilendirilir. Bunun tanrısal bir buyruğun yansıması olduğunu iddia edilmiştir. Ancak, bu ifadenin tam olarak kime ait olduğu konusunda kesin bir bilgi yoktur; çünkü Yunan kültüründe bu tür özlü sözler genellikle anonim veya kolektif bir bilgelik ürünü olarak kabul edilirdi.Özellikle Sokrates, bu öğretiyi benimsemiş ve kendi felsefi sorgulamalarında sıkça kullanmıştır. Sokrates’in yaşamı boyunca sık sık kullandığı “Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir” sözü de bu öğretiyle bağlantılıdır. Bu bağlamda, “Kendini Bil,” bireysel farkındalık ve bilgelik yolunda temel bir adım olarak görülür.

Tarih boyunca bu sözün anlamını kavramak, insanlar için kolay olmamıştır. Bu nedenle, pek çok filozof ve düşünür, öz-bilgi arayışını destekleyen fikirler, mihenk taşları ve sözler bırakmıştır. Don Kişot bile Sancho’ya şöyle seslenir: “Kim olduğunu anlamak için gözlerini kendine dikmelisin; bu senin  düşünülebileceğin en zor bilgidir.”

Biz buradan yola çıkarak fotoğraf bize kendinizi öğretebilir mi konusuna gireceğiz.