Christer Strömholm, « España 164 B », 1958-1959 © Christer Strömholm Estate / Agence Vu’ Marin Karmitz collection Photographic reproduction Florian Kleinefenn

Mehmet Ömür

Fotoğraf tarihine farklı bir bakış…

Ulusal Modern Sanat Müzesi ve Fransız koleksiyoncu MarinKarmitz’in özel koleksiyonu gibi olağanüstü iki fotoğraf koleksiyonunu bir araya getiren “Corps à corps” sergisi, insanın fotoğrafla temsiline muhteşem bir bakış açısı sunuyor. 20. ve 21. yüzyılların portre, otoportre, nü ve hatta hümanist fotoğrafçılık gibi klasik çalışma kategorilerinin ötesine geçmek amacıyla fotoğraf tarihinin 120 önemli usta fotoğrafçısı tarafından üretilen 500’den fazla fotoğraf ve belgeyi bizlere sunuyor. Gerçek bir görsel şölen olan, nefes kesici bu serginin küratörünün Julie Jones olduğunu belirtmeliyim. İlk reaksiyonum, ben henüz bebekken açılmış olduğundan gezemediğim Edward Steichen’in 1955 yılında New York’ta düzenlediği ve kitabı, efsane fotoğraf kitapları arasında sayılan “Family of Man” sergisine benzettim. Ben yıllardır böylesi heyecanlandığımı hatırlamıyorum.

Bir fotoğraf yolculuğu, çok özel bir sergi olan  ve Türkçeye göğüs göğüse olarak çevrilebilecek “Corps à corps”un altı ay sürmesi planlanmış, 2024 yılının Mart ayının 25. günü sonlanacağını hatırlatmak isterim.

Brassaï, Dorothea Lange, Annette Messager, SMITH, Paul Strand, Zanele Muholi gibi bir çpok önemli isimden oluşturulmuş bu sergi; portre, otoportre, nü ve hümanist fotoğraf gibi klasik çalışma kategorilerinin ötesine geçiyor. Sergi, ortak takıntıları ve konulara yaklaşımları gibi sanatçılar arasındaki uyumu da gösteriyor. Bu yakınlaştırmalar bir dönemin tarihindeki  tekniklerine dikkat çektiği gibi, aksi bir şekilde zaman içinde uzak görüşlerin nasıl birbirlerine yaklaştığını gözler önüne seriyorken, fotoğraf tarihine de ışık tutmuş oluyor. Sergide yer alan görseller, aynı zamanda fotoğrafçının  sorumluluğu konusunda bizi düşünmeye de davet ediyor. Örneğin, fotoğraf, kimliklerin görünürlüğüne nasıl katkıda bulunuyor? Bunların cevaplarını da arıyoruz sergide. Ulusal Modern Sanat Müzesi koleksiyonu ile MarinKarmitz koleksiyonu, kökenleri ve doğaları farklı olmasınarağmen burada tamamlayıcı bir rol oynadıklarını da görüyoruz. Kamuya ait bir koleksiyon ile özel birkoleksiyonun, fotoğraf tarihine nasıl baktığını da gözlemliyoruz.

Fotoğraf sanatı, 20. yüzyılın başlarından itibaren büyük bir evrim geçirdi ve bu evrimde insan bedeni ve kimliği fotoğrafçılar için önemli bir odak noktası haline geldi. İnsan bedenini yakalamak ve ifade etmek, fotoğrafçılar için büyük bir sanatsal ve duygusal zenginlik sunan bir alan oldu. Özellikle yüz görüntüleri; insanların duygusal ifadelerini, kimliklerini ve ilişkilerini yansıtmada önemli bir araç haline geldi.

Fotoğraf, bir kişinin yüzünü yakın çekimde görüntüleyerek insanların özgün kimliklerini ve duygusal durumlarını vurgulamada etkili bir yol sağlar. Bu portreler, bireylerin kendilerini nasıl ifade ettiklerini ve toplumla olan ilişkilerini yansıtmalarına yardımcı olurken, aynı zamanda toplumsal bağlamlardan bağımsız olarak anonim yüzler sunarak resmi çalışmaların konusu haline de gelebilir. Bu da, fotoğrafın hem kişisel hem de toplumsal hikayeleri anlatma gücünü gösterir.

Fotoğraf kabinleri, fotoğrafçılık dünyasında ilginç bir yere sahiptir. 1920’lerde Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan bu otomatik ve ucuz fotoğraflama biçimi, sanatçıları büyüledi. Fotoğraf kabini, sürrealist sanatçılar için bir özgürlük ve isyan alanı haline geldi ve idari veya polis kontrolünden kaçmak için de kullanıldı. 1960’lardan günümüze kadar birçok sanatçı, fotoğraf kabini estetiğini kullanarak toplumun dayattığı kültürel ve kimlik sınırlamalarını eleştirdi. Bu kabinler, kameraya dönme, anonimlik ve tekrarlama gibi normları bazen mizahi bir şekilde ele alarak güç ilişkilerini sorguladı. Sergide bu tarz yaklaşımları da görüp bunun tarihsel önemini daha iyi anlıyoruz.

Fotoğraf, birçok açıdan bir aracı olarak işlev görür. Fotoğrafçı, kamerayı kullanarak dünyayı nasıl algıladığımızı gösterir. Kamera, insanların görünürlüğünü artırır ve izole eder, böylece izleyiciye kişisel bakışlar ve jestler aracılığıyla insanlar arasındaki ilişkileri sunar. Fotoğrafçılar, kalabalıklar içinde kaybolan anonim figürlere ışık tutarlar ve bu figürlerin atmosferini yakalarlar. Bu, fotoğrafın insanların görünmezliğini ortadan kaldırma ve kişisel hikayeleri anlatma gücünü yansıtır.

Fotoğraf, bazen bedenleri parçalara ayırarak veya bulanıklaştırarak insanları anonim nesnelere dönüştüren bir araç olarak da kullanılır. Bu görüntüler, bedenlerin kimliklerinin belirsizleştiği ve kolektif bir anatomiye dönüştüğü anları sahnelemek için kullanılır. Bu tür fotoğraflar, insan figürünün nasıl değiştiğini ve dönüştüğünü gösterirken, bazen şiddete tanıklık ederken, bazen de bir yeniden doğuşa işaret eder. Bu yaklaşım, fotoğrafın insan bedeninin karmaşıklığını ve dönüşümünü ifade etmedeki gücünü vurgular.

İç mekanlar ise, fotoğrafçılar için önemli bir çekim alanı sunar. Bu mekanlar, toplum içindeki farklı alanları ve izolasyonları temsil edebilen “heterotopya” olarak tanımlanabilir. Fotoğrafçılar, iç mekanlarda yaşayan bireylerin portrelerini çekerken mesafeyi korumak veya tamamen iç içe geçmek isteyebilirler. Bu görüntüler, insanların samimi alanlarını, kısıtlı bedenlerini ve toplumsal protesto anlarını açığa çıkarır. Görünmezliğe mahkum edilen kimliklerin ve deneyimlerin sesini duyurmayı amaçlayan fotoğrafçılar bu yolla kendilerini ifade ederler.

Sonuç olarak fotoğraf sanatı; insan bedeni, kimliği ve ilişkileri ifade etmek için güçlü bir araçtır ve fotoğrafçılar, farklı teknikler ve yaklaşımlar kullanarak insan deneyimini derinlemesine inceleyebilirler. Bu, insanların duygusal ifadelerini, kimliklerini ve toplumsal mesajlarını iletmek için fotoğrafın gücünü kullanmalarını ve göstermelerini de sağlar. Fotoğraf, insan yaşamının çeşitliliğini ve karmaşıklığını yakalamak için sürekli olarak kullanılan bir araç olarak varlığını sürdürmektedir ve her zaman da sürdürecektir.

Paris’e önümüzdeki altı ay içinde yolu düşecek fotoğraf severlere ,“Centre Pompidou” Place Georges-Pompidou75004 Paris adresinde olan bu sergiyi görmelerini şiddetle öneriyoruz…

TheFork ve NellyRodi çok taze , 2024 yılında gastronomi sektöründe yaşanacak yeme içme eğilimleri konusunda derinlemesine bir analiz yapmış.  Enflasyonun ve jeopolitik çatışmaların sosyal değişimler ve gıda endüstrisindeki tüketici davranışları üzerindeki etkisini, farklı yönleriyle ele almış. Aşağıya yazının tamamının bağlantısını da ekledim. Ana trendler ve içgörüler şu şekilde özetlenebilir:

1. Günümüz Gastronomisi: Günümüzde yeme içme dünyası, hikaye anlatan geleneksel ve rahatsız etmeyen  yemeklere ağırlık veriyor, otantikliği ön plana çıkarıyor. Zamanın etkisine dayanan restoranlar, döner gibi özel yemekler ve yerel popüler mekanlar ön plana çıkarılıyor.
2. İnfluential Gastronomi: İnfluential kelimesi artık iyice dilimize girdi. Maalesef mi demeli bilmiyorum. Etkileyici kelimesi bunu karşılayabilir mi? ona da emin değilim. Bu gastronomik yaklaşım unutulmaz, Instagram’lık yemek deneyimleri yaratmayı öneriyor. Yiyecek, eğlenceyle birleşiyor, pop kültürü etkileri ve gastronomi sahnesi trendler ve ünlü kişilerin etkileriyle gelişiyor.
3. Sağlıklı Gastronomi: Bu trend, fiziksel ve zihinsel sağlık, aynı zamanda çevre için faydalı yiyeceklere olan eğilimi yansıtıyor. Koruyucu, sağlıklı mutfakları ve sağlık için faydalı olan malzemelere vurgu yapıyor.
4. İlkeli Gastronomi: Sürdürülebilirliğe odaklanan bu eğilim, sıfır atık, yeniden kullanım, sürdürülebilir tarım ve makul fiyatlandırmayı içeriyor. Şefler ve restoranlar bu konuda, herkese  sağlıklı, lezzetli ve erdemli yiyeceklere erişim sağlama çabası gösteriyor.
5. Etki yaratan Gastronomi: Tüketicilerin anlık tatmin, spontanlık ve güçlü duygular aradığı lezzetler ve ortamlar aradığı anlamına geliyor. Restoranlar, sadece yemek yeme yeri olmanın ötesine geçerek, yiyeceği sosyal medya, eğlence ve kültürle harmanlıyor.
6. 2024’ü Etkileyecek Dünya Mutfakları: İtalyan, Doğu Avrupa, İngiliz, Japon, Kore ve Fransız mutfaklarının her birinin benzersiz lezzetler ve yemeklerle ön planda olduğunu ve olmaya devam edeceğini vurguluyor.

TheFork Fransa’daki verileri de göz önüne almış.  Rezervasyon sayıları ve eğilimlerdeki değişiklikler, tüketici tercihleri ve restoran seçimlerindeki kaymaları değerlendirilmiş. 2024 eğilimleri, bir yandan otantiklik ve çevresel sürdürülebilirlik arzusu, diğer yandan eğlence ve uluslararası etkiler arasında bir denge olduğunu gösteriyor.

THEFORK – 2023-11_CP Tendances food 2024_BD

Paris Photo  2023: 26. sayı, 4. bölüm; Gönül çelenler

Mehmet Ömür

Bu yazı bu yılın Paris Photo fuarı ile ilgil son yazım. Bu yazımda beni etkileyen 3 galeriyi ve onun fotoğrafçılarını ve yaklaşımlarını yazmaya çalışacağım.

İlk olarak sergi resmi rehberinin bizi götürdüğü iki galerinin ortak çalışması, adı ”Light-Years”.

Hans P. Kraus Jr.’un New York City’de ve Jean-Kenta Gauthier’in Paris’te, Paris Photo 2023 fuarı nedeniyle bir araya gelerek sundukları  ilginç bir projedir. Bu işbirliği projesi, 19. yüzyıl fotoğraf ustalarının eserlerini çağdaş sanatçıların eserleriyle yan yana getirerek düşündürücü bir deneyim yaratmayı amaçlıyor.

Projenin temel amacı, bu tarihi ve çağdaş fotoğraf eserleri arasında hem kelime hem de kavramsal olarak diyaloglar başlatmaktır. Bu şekilde, tarihsel fotoğraf malzemelerinin içindeki çağdaş öğeleri ortaya çıkarmayı ve aynı zamanda çağdaş fotoğraf pratiğinin tarihsel bağlamını kurmayı hedefler. Temelde, “Light-Years,” fotoğrafın başlangıcından bu yana ortaya çıkan değişimi ve gelişimi yorumlayan bir sergidir.

Bu proje, yan yana düzenlenmiş bir kaç sergiyi bize gösteriyor, böylece izleyiciler iki dönem arasındaki görsel ve tematik bağlantıları anlama fırsatı yakalayabiliyorlar. İzleyicilere, fotoğrafın tekniklerini gösteriyor, tarzların ve sanatsal yaklaşımların nasıl evrildiğini ve çağdaş sanatçıların öncüllerinden nasıl ilham aldığını düşünme olanağı sunuyor.

“Light-Years” böylece geçmişle şimdi arasında bir köprü görevi görüyor ve fotoğrafın sanat olarak kalıcı ilgi ve uyarlanabilirliğini aydınlatırken aynı zamanda yıllar içinde nasıl dönüştüğünü vurguluyor. Bu, hem sanat tutkunları hem de fotoğrafçılar için fotoğrafın zengin tarihine ve çağdaş ifadelerine bakma şansı veriyor. Bu iki galerinin ortasına çekilmiş tül perdenin üzerine fotoğrafı ilk bulan Niepce’in köyünün bir görüntüsü düşüyor. Bu da bize sanki ‘Haydi artık Niepce’in köyüne gidin oradaki Niepce’e adanmış fotoğraf müzesini gezin diyor.

Paris Photo’ya açık olduğu 4 günde de gittim. Rehberle gezmenin iyi bir yaklaşım olduğuna kanaat getirdim. Çünkü rehberler fotoğraf tarihi konusunda ihtisaslaşmış, günceli de takip eden sanat tarihçileri. Dolayısı ile sizin boşa zaman kaybetmeden 191 galerideki 800 fotoğrafçının en önemlilerini gösteriyorlar. Bu da boşa dolaşmayıp, önemli sergileri görmeye ve anlamaya yararlı oluyor. İkinci rehberim katılanlara ‘Önümüzdeki günlerde Afganistana veya Türkiyeye gidecek olan var mı?’ diye sorduğunda ben ‘ Türkiyeye gideceğim’ dediğimde grubu LOOCK galerisinde sergilenen Sabiha Çimen sergisine götürdü. Onaylandı mı bil miyorum ama Sabiha Çimen şu anda Magnum fotoğrafçıları arasın seçilmiş durumda. Sanıyorum çıkardığı işlere göre kontratı kesinleşecek veya ilişkileri sona erecek. Çimen geçen yıl Paris Photo’da Aperture Photobook Award kazanmıştı. Kendisi  yatılı kuran kurslarında okumuştu.  4 yıl boyunca da kendisi kurankurslarında ders gören  o kursların kız öğrencilerini, Hafız’larını fotoğraflamıştı. Bu yıl bu seriden 2-3 fotoğrafla galerinin duvarlarında yerini almış. Fuarda o kadar saat geçirmeme karşın 2 kez türkçe konuşan kimselere rastladım ve İstanbul’dan gelen Martch Galerideki türk fotoğraf sanatçılarını izledim. Sonuç olarak dünyanın en büyük fotoğraf fuarı Paris Photo Türk fotoğrafçılığı açısından çöl rolü oynamaya devam ediyor.

Benim gönlümü doğal olarak çelen başka bir galeri, fotoğrafçı Albert Garcia Alix i sergileyen Albarran Bourdais galerisi oldu. Madrid yerleşimli galeri benim de kendisiyle bir hafta çalışma fırsatı bulduğum, kendisine devlet sanatçısı ünvanı verilmiş ‘Anarşinin Çocuğu’ arkadaşlarının % 80 ini uyuşturucuya kurban vermiş Alert Garcia Alix. Kendisini nasıl bilirsin diye sorarsanız: 

Alberto García-Alix, sert ama bir taraftan da zarif tarzıyla uluslararası sanat sahnesinin önde gelen portre fotoğrafçılarından biri olarak kabul edilir. Yaratıcılığını aşırılıklardan ve kaygılarından besleyerek, fotoğrafları zaman yolculuğuna dönüşür. Paris Photo daki sergisinde sanatçı, en önemli eserleri ile Museo del Prado’da çektiği yeni fotoğrafları arasında karşılaştırmalar sunuyor. Böylece sanatındaki eskiyi ve yaniyi birleştiriyor. Alberto Garcia Alix, siyah beyaz fotoğraf kullanarak kariyerinin tamamını 1980’lerden günümüze kadar İspanya’nın toplumsal gerçekliğini belgelemeye adamıştır. Son çalışmasında da Alix, analog fotoğrafçılığına devam etmiş.  Çift pozlama tekniği ile Hasselblad’ındaki filmin aynı karesine iki görüntü düşürerek tesadüfü araç olarak kullanmış ve çarpıcı bir dizi etkileyici eser yaratmış. Bu çağdaş bakış açısıyla tarihi figürleri bir şekilde  canlandırmış diyebilirim.

Üçüncü beğendiğim galeri Alexandra de Viveiros oldu. galeri sayesinde daha önce tanışma şansım olmayan Kharkic okulu fotoğrafçılarını tanımış oldum. Bu galeri, 1970’lerden beri Ukrayna’da faaliyet gösteren Kharkiv Okulu fotoğrafçılarına odaklanmış. Kharkiv okulu, fotoğrafçılığa deneysel olarak yaklaşıyor. Khirkov okulu fotoğrafçıları ayrıca farklı kişisel estetik yaklaşımlar sergiliyorlar. Sergide O. Suprun’un 1974-1997 yılları arasında oluşturduğu analog kolajlarını izleme fırsatı bulmaktan dolayı çok mutlu oldum. Suprun Sovyet ikonografisinin tipik konularını ele alırken, sokaklardaki savunmasız yaşlıları ve çocukları sıklıkla ele alarak bu konuları sorgulamıştır. Suprun’un kolajları orijinaldir ve teknik olarak zoru seçmeyi yeğlemiş olduğu anlaşılıyor.

Kochetov, geleneksel haber fotoğrafçısı olmayı reddetmiş farklı bir tarz yaratmıştır. Günlük yaşamın olağan sahnelerini yakalarken, bilinçli bir şekilde naif renklendirme teknikleri kullanmıştır. Shilo fotoğrafta değişik  prosedürler kullanmış. Kendi yapımı taş baskı tekniği var ve eski kağıt üzerine baskı yapmıştır.  Anakronik teknikler kullanmıştır. Sanatçılar, fotoğrafçılığın malzemeselliği konusunda çok çalışmışlar ve medyanın sınırlarını zorlamışlar.

Sergi, Kharkiv Okulu hareketindeki içindeki  fotoğrafçıların farklı ve yenilikçi yaklaşımlarını sergilemektedir. Sergi, deneysel fotoğrafçılığı Sovyet ikonografisini, günlük yaşam ve fotoğrafın malzemeselliği gibi konulara değinmekte ve fotoğrafçıların orijinal yaklaşımlarını bize göstermektedir

Bu yıl 26.cısı düzenlenen Paris Photo 2023 sırasında dünya genelinden 191 galeri Grand Palais Éphémère’de bir araya geldi. Kültür Bakanı, fuar direktörü Florence Bourgeois ve fotoğraf sanatçısı Jane Evelyn Atwood’u sanat ve edebiyat nişanıyla ödüllendirdi. 2023 yılında fuar, 2022’ye göre %7’lik bir artışla 65.000 ziyaretçi çekti, bu da Paris’in fotoğraf pazarındaki merkez olduğunu kanıtı olarak kabul gördü. Fuara her yıl daha fazla sayıda koleksiyoner ve VIP katılımcı ilgi gösteriyor. Bu yılın öne çıkan özelliği, dijital fotoğrafçılığa  yeni ayrı bir bölümün ayrılmış olmasıydı. Bu fuar sürekli fotoğrafın çeşitli uygulamaların vurgulamaya özen gösteriyor. Paris Photo, fotoğraf konusunda dünya çapında önemli bir rol oynamaya devam ediyor ve 2024’te bakımı tamamlanan Grand Palais’de daha zengin bir programla yeniden düzenlenecek.

Paris Photo’nun bu yılkı 4 günü büyük fotoğraf sanatçıları koleksiyonerler tarafından fazlasıyla ilgi gördü. Fuar boyunca birçok önemli satış gerçekleşti, hem kişisel olarak hem de Avrupa ve Amerika’daki kurumlar ciddi sayıda fotoğraf satın aldılar..

Julian Sander’da Grete Stern’in serisi bir Amerikan kurumu tarafından 250.000 €’ya satıldı. Howard Greenberg’te Dave Heath’in “A dialogue with solitude” serisi 190.000 €’ya alıcı buldu. Pascal Convert’in “Panorama de la falaise de Bâmiyân” adlı dev eserinden RX & SLAG, 22.000 €’dan sattı ve bir Amerikan kurumu, 22 panelden oluşan tam kurulumu aldı.

Gagosian galerisi, Richard Avedon, Roe Ethridge, Sally Mann ve Nan Goldin gibi büyük isimlerin eserlerini Amerikan ve Avrupalı kurumlara başarıyla sattı. Tarihi eserler de talep gördü; Bruce Silverstein galeriden Man Ray eserleri, Gilles Peyroulet galeriden André Kertész’in 1928 tarihli “Sous-sol dans le métro” adlı eseri gibi eserler alıcı buldular.

Paris Photo’da diğer galeriler de başarılı satışlar gerçekleştirdi, örneğin Lille merkezli Bacqueville galerisi David de Beyter gibi çağdaş sanatçının büyük format eserlerini ve Thomas Devaux’nun eserlerini sattı. Tegenboschvanvreden galerisi Paul Kooiker solo sergisiyle ve Ruttkowski;68 galerisi François Halard çalışmalarıyla tüm eserlerini sattı.

Edwynn Houk galerisi, Valérie Belin ve Sally Mann gibi büyük isimlerin eserleriyle ilgi çekmeye devam etti. Binôme ve Magnin-A, Omar Victor Diop & Lee Shulman’ın “Being There” serisini başarıyla sundu.

İlk kez katılan İtalyan M77 galerisi, Nino Migliori’nin tek bir eserini 60.000 € ya sattı. Luisotti galerisi de Mark Ruwedel’in “Nine Bomb Craters” adlı eserini 45.000 €’ya sattı.

Juergen Teller’in solo sergisi Suzanne Tarasiève galerisinde ilgi çekti ve eserler 6.500 €’ya satıldı. Belçika’nın La Patinoire Royale Bach galerisi Melissa Shook ve Ken Ohara’nın eserlerini 4.000 ila 100.000 € arasında sattı. Curiosa bölümündeki genç sanatçılarda eserlerini 2 ila 8 bin euroya satma fırsatı yakaladılar.

Paris Photo’nun “Conversations/Artists Talks” bölümü büyük başarı elde etti ve konuşmalar fuar boyunca hem İngilizce hem de Fransızca olarak sunuldu. Ayrıca, Paris Photo Paris’in geneline yayılan fotoğrafla ilgili sergileri tetikleme gibi bir özelliği olduğunu da gördük. Paris Photo sayesinde  ziyaretçiler, fotoğraf sanatının zengin mirasını keşfetme fırsatını yakaladı. Fuar süresince 50’den fazla sergi ve etkinlik sunuldu.

Ayrıca, Paris Photo’nun “Online Viewing Room”u, 8-12 Kasım tarihleri arasında 14.000’den fazla internet kullanıcısına erişim sağlayarak büyük bir başarı elde etti. 205 sanal standın seçkisini sunan bu platform, Walter’s Cube tarafından geliştirildi. İzleyenlerin yarısı dünyanın çeşitli yerlerinden erişim sağlayan fotoğraf severlerdi.

Fuarın “Editions” adlı bölümü 35 farklı yayınevinin katılımıyla gerçekleşti ve büyük bir ilgi gördü. 4 gün boyunca 403 kitap imza etkinliği düzenlendi ve fotoğraf dünyasının önde gelen isimleri, Sophie Calle, Gregory Crewdson, Caroline Drake, Renato D’Agostin, Omar Victor Diop, Shadi Ghadirian, Vivian Galban, Bruce Gilden, Guido Guidi, Harry Gruyaert, Roberto Huarcaya, Paul Kooiker, Ray Mortenson, Kourtney Roy, Alex Webb, Annie Hsiao-Ching Wang, Yelena Yemchuk, Joan Fontcuberta, ORLAN, Steve McCurry gibi isimler, imzalarını sevenleri için attılar.+